Antybiotyki, leki hormonalne, uspokajające i inne leki weterynaryjne w żywności.
Związki mające zastosowanie w hodowli zwierzęcej.Antybiotyki, leki hormonalne, uspokajające i inne leki weterynaryjne w żywności.
Prawdopodobieństwo, że zbliżamy się do ery, gdy większość ( może nawet 90%) bakterii będzie opornych na wszystkie antybiotyki, rośnie z każdy dniem.
W. Gilbert, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii (1980)
Współcześnie, szczególnie w wielkoprzemysłowej hodowli zwierzęcej, stosowane są: antybiotyki, anaboliki, leki hormonalne, uspokajające, jak również wykorzystuje się różnego rodzaju substancje chemiczne w rodzaju środków dezynfekujących, detergentów itp. Osobnym problemem jest także stosowanie nienaturalnej karmy. Negatywne efekty związane z ich wykorzystywaniem często wynikają z nieprzestrzegania przepisów sanitarnych i reżimu technologicznego w hodowli. Powszechność oraz nieodpowiednie procedury, jak również stosowanie dużych dawek antybiotyków sprzyjają eliminacji ze środowiska drobnoustrojów wrażliwych i przyczyniają się do rozwoju szczepów antybiotykoopornych oraz zakażeń grzybiczych.
- W USA w 1998 r. (według Center for Disease Control and Prevention – Centrum Zwalczania i Zapobiegania Chorobom w Atlancie ) częstość zachorowań na zakażenia zarazkami Salmonella, E. coli i Campylobacter była 10 razy większa niż pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku.
-W 2012 r. liczba zakażeń pokarmowych w USA była najwyższa w historii ( od momentu prowadzenia statystyki).
-W USA w latach dziewięćdziesiątych XX wieku było średnio76 milionów zakażeń pokarmowych rocznie, 315 tysięcy hospitalizacji z nimi związanych i 5 tysięcy zgonów; w 2012 r. – 23 tysiące.
-W hodowli zwierzęcej w 1985 r. w USA zużyto 8172 tony antybiotyków, a W 1999 r. – 11 350 ton, natomiast w całych latach dziewięćdziesiątych w leczeniu ludzi – 2043 tony ( według American Society for Microbiology).
-W Polsce w 2013 r. według danych Ministerstwa Rozwoju Wsi ( Departament Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii) całkowite zużycie leków przeciwbakteryjnych wyniosło 562 tony ( w 2011 r. -475 ton; w 2012 r. – 519 ton).
-Według organizacji pozarządowej The Pew Charitable Trusts w 2011 r. zżuto 13,6 miliona ton antybiotyków ( cały świat), w tym 3,5 miliona ton w leczeniu ludzi (sic!!! Internet). Wielkości te zostały podane celowo, by pokazać skalę dezinformacji, jaką często posługują się różnego rodzaju grupy nacisku ( często o charakterze lobbistycznym).
-W 1986 r. Szwecja zakazała stosowania antybiotykowych stymulatorów wzrostu (ASW).
-Od 1 stycznia 2006 r. Unia Europejska zakazała na swoim terytorium stosowania wszystkich ASW.
-W USA ograniczone grupy stymulatorów wzrostu nadal są stosowane.
Stosowanie:
-leczenie zwierząt;
-zapobieganie infekcjom (prewencja);
-przyspieszanie wzrostu.
Hodowli istotny jest też problem nadmiernego stłoczenia zwierząt w pomieszczeniach, klatkach itp. Na skutek przebywania wielu osobników na niewielkiej przestrzeni rośnie prawdopodobieństwo wybuchu epidemii, ale także wzrostu agresji wewnątrzgatunkowej. Prowadzi ona do wzajemnego okaleczania się zwierząt, ale także wzrostu poziomu hormonów strachu, co zmniejsza tempo przyrostu ich masy i pogarsza jakość pozyskiwanego mięsa. W celu ograniczenia tych zjawisk, jak i zmniejszenia stresu ,, wokółubojowego” i związanych z tym np. zawałów serca, stosowane są leki uspokajające. Niestety, w przypadku nieprzestrzegania reżimu technologicznego ich pozostałość lub metabolity mogą być nieobojętne dla zdrowia konsumenta.
Wymogi:
-Dopuszczalne jest stosowanie substancji tylko dozwolonych (od 2009 i 2010 r. Rada Europy [ rozporządzenia nr 470 i 37] zezwala na stosowanie tylko tych substancji, dla których znane są wielkości NDP [MRL] dla wszystkich zwierząt hodowlanych) i używanie ich zgodnie z reżimem weterynaryjnym oraz agrotechnicznym (szczególne znaczenie ma przestrzeganie maksymalnych dopuszczalnych dawek, czasów karnacji, niestosowanie środków używanych do leczenia ludzi).
-Należy stosować się do zasad GMP ( Dobrej Praktyki Produkcyjnej), GHP (Dobrej Praktyki Higienicznej).
Kraje Unii Europejskiej są zobowiązane do monitorowania antybiotykooporności ( Dyrektywa WE 2003/99 Z 17.112003R.; W Polsce: Dz. U. Nr 45 poz. 271 z późn. zm.). Dane dotyczące sprzedaży i stosowania przeciwdrobnoustrojowych produktów leczniczych weterynaryjnych w UE zbiera Europejski Urząd ds. Monitoring Zużycia Antybiotyków w Weterynarii (ESVAC- European Surveillance of Veterinary Antimicrobial Agents Consumption). W Polsce dane na ten temat zbierane są od 2008 r. Mimo przestrzegania obowiązujących przepisów w mięsie pozyskanym zgodnie z prawem średnia zawartość w suchej masie pozostałości substancji farmakologicznie czynnych jest dzisiaj około 60 razy większa niż w nasionach zbóż ( dotyczy to większości europejskich producentów, poza Skandynawią, a w przypadku mięsa pochodzącego z USA, Argentyny wartość ta jest jeszcze wyższa). Dobitnym przykładam skażenia środowiska antybiotykami jest wciąż stała obecność powszechnie do niedawna stosowanych (od 2010 r. zakazane w UE) leków weterynaryjnych: chloramfenikolu (chloromycetyna, detreomycyna) i nitrofuranu w tkance dziko żyjących ryb bałtyckich (szczególnie łososia), jak również weterynaryjnych leków grzybobójczych (zieleń malachitowa o fiolet krystaliczny).
Wielkość sprzedaży przeciwbakteryjnych produktów leczniczych weterynaryjnych w Polsce w 2012r.
| Nazwa grupy przeciwbakteryjnych produktów leczniczych weterynaryjnych |
Liczba ton |
| Tetracykliny |
232 |
| Penicyliny |
145 |
| Sulfonamidy+sulfonamidy z TMP |
50 |
| Aminoglikozydy |
35 |
| Fluorochinolony |
34 |
| Makrolity |
31 |
| Polipeptydy |
17 |
| Inne bakteriostatyczne |
12 |
| Linkozamidy |
4 |
| Cefalosporyny |
2 |
| SUMA |
562 |
Mimo że w krajach Unii Europejskiej istnieje zakaz stosowania anabolików i antybiotykowych stymulatorów wzrostu w hodowli, to ze względu na istnienie czarnego rynku tych preparatów oraz brak pełnej kontroli nad ich stosowaniem zdarzają się przypadki wyższej pozostałości tych substancji w żywności niż w krajach, w których ich stosowanie jest dozwolone. Rezultatem olbrzymiego popytu na mięso i dążenia do skrócenia czasu hodowli, jak i wzrostu ceny pasz wysokobiałkowych, jest stosowanie nienaturalnej karmy. Na przykład przez wiele lat stosowano w hodowli drobiu mączkę rybną. W przypadku jej wykorzystywania, zwłaszcza gdy nie był przestrzegany reżim technologiczny zalecający ostawienie takiej karmy odpowiednio wcześniej przed ubojem (np. ubój interwencyjny), w wyprodukowanym mięsie obserwowano wzrost stężenia amin, co niekiedy moderowało efekty smakowe (pojawiał się charakterystyczny zapach ryb w przygotowywanych potrawach). W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku pojawił się nowy wariant choroby Creutzfeldta-Jakoba oraz zanotowano wzrost ogólnej częstości jej występowania. Przypadki nowego wariantu tego schorzenia wystąpiły praktycznie tylko w krajach Europy Zachodniej, głównie w Wielkiej Brytanii, oraz w USA. Większość ekspertów za przyczynę tych zachorowań uznaje spożywanie mięsa krów karmionych paszą zawierających dodatek podrobów i kości owiec chorych na zakażenie pionowe (choroba Scrapie, czyli trzęsawka, kołowacizna). Jednak jest to tylko hipoteza i brane są pod uwagę inne drogi zakażenia zarówno ludzi, jak i chorych zwierząt. Epidemia BSE (Bosine Spongiform Encephalopathy - gąbczasta encefalopatia bydła) rozpoczęła się w 1984 r. (według innych źródeł w 1986 r.), gdy pierwsza krowa padła na tę chorobę. Maksymalny poziom zachorowań zanotowano w 1992 r. (37 280). Ludzi pierwszy przypadek zgonu na vCJD (nowy wariant CJD) zanotowano w 1995r., największa liczba zachorowań w Wielkiej Brytanii wystąpiła w 2000 r. (27), a do 2002r. zanotowano łącznie 114 przypadków (108 pewnych, 6 prawdopodobnych). Aktualnie liczba zachorowań powoli maleje, powracając do typowego poziomu 0,5-1 przypadku na 1 milion członków populacji (łącznie: sCJD [wariant samoistny sporadyczny] – 90% oraz 10 % pozostałe- fCJD [postać rodzinna], jCJD [postać jatrogenna] i Vcjd [nowy wariant]). Trzeba pamiętać, ze ta zawsze śmiertelna choroba ma długi okres inkubacji, a część przypadków umyka statystycznie.
